Fdzfgy

Jølster kommune
kommune
kommunevåpen
Land	Noreg
Fylke	Sogn og Fjordane
Adm.senter	Skei
Areal	670 km²
- land	621 km²
- vatn	49 km²
Folketal	3 043 (1. januar 2018)
Folketettleik	5 / km²
Målform	nynorsk
Ordførar	Oddmund Klakegg (Sp)
Kommunenr.	1431
Wikimedia Commons: Jølster
Nettstad: www.jolster.kommune.no

Jølster er ein kommune i Sogn og Fjordane og ligg i Indre Sunnfjord. Det er to tettstadar i Jølster; Vassenden og Skei. Vassenden er i nyare tid den største av dei to, noko som truleg kjem av nærleiken til byen Førde. Skei er kommunesenteret, men ligg lengre unna større senter og har eit mindre tilfang av innflyttarar.

Det høgste fjellet i kommunen heiter Snønipa og er 1 827 meter høgt. Mykje av låglandet og dei fleste grendene i kommunen krinsar i stor grad rundt det store Jølstravatnet, som ligg om lag 200 moh. Namnet Jølster stammar frå det norrøne uttrykket «jolmster» som tyder bråk og larm.

Kommunen grensar i nord til Gloppen og Stryn, i aust til Luster og Balestrand, i sør og i vest til Førde, og i nordvest til Naustdal.

Ein person som kjem frå Jølster vert kalla jølstring.

Måleriet «Soleienatt» av Nikolai Astrup. Biletet er målt i fleire versjonar og har motiv frå Jølster.

Geografiske og politiske skiljeliner |

Då tettstaden Vassenden ligg i den nedre (vestlege) delen av bygda og Skei ligg i den indre (austlege) delen, snakkar ein ofte om Indrebygda (soknar til Skei) og Nedrebygda (soknar til Vassenden). Denne skiljelina er heilt grunnleggande, då ein allereie i seksårsalderen vert gruppert til ein av dei to barne- og ungdomsskulane i kommunen; anten på Skei eller på Vassenden.

Denne skiljelina er òg ei tradisjonell politisk konfliktline, som mellom anna har ført til at ein tidlegare berre hadde to bygdelister ved kommunevalet, ei for kvart kyrkjesokn. Desse listene er ikkje lenger i bruk, men førte mellom anna til ein tradisjon i dei største partia i kommunen om å sørgje for god representasjon av personar med postnummer frå begge hovudbygdene (Skei og Vassenden).

Ein kan sjå at målet i Indrebygda ber preg av å vere påverka av nordfjordsmål, medan målet i Nedrebygda er påverka frå Førde-regionen. (Les: Jølstramål)

Eit anna geografisk uttrykk som ofte vert nytta er Sørsida, som er eit namn på grendene på den sørlege sida av Jølstravatnet. Riksvegen går på den nordlege sida av vatnet.

Politikk |

Senterpartiet er det dominerande partiet i kommunestyret med 9 av 25 representantar. Like etter følgjer Arbeidarpartiet (fem representantar), Venstre (fire representantar) og Framstegspartiet (to representantar). Høgre, Kristeleg Folkeparti og SV er òg representerte i kommunestyret.

Næringsliv |

Dei største næringane i kommunen er jordbruk, turisme og byggeverksemd. I tillegg er Jølster ein kraftkommune med eit stort kraftverk i Stakaldefossen og eit nytt kraftverk under utbygging (pr. 2005) i området rundt Kjøsnesfjorden.

Jordbruket i Jølster har lange og gamle tradisjonar, men meir overraskande er det nok at turismen òg har eit historisk fotfeste i området. Dei to hotella på Skei og Vassenden dukka opp rundt hundreårskiftet mellom 1890 og 1910, men lenge før den tid har ein drive skysstasjonar og breføring for spenningssøkande turistar som skulle utforske den norske fjellheimen eller ta seg opp på breen. Tradisjonane held seg, og eit klart fleirtal av føretaka i kommunen driv i dag med turisme, men då hovudsakleg overnatting og camping.

Byggeverksemda er ein nykommar i næringslivet til samanlikning med dei to andre, og har kome i kjølvatnet av utviklinga av byen Førde som regionalt handlesenter.

Grender i Jølster |

Utsikt frå Eikåsnipa mot Jølstravatnet.

Foto: Sindre Skrede (2017)

• Vassenden


• Skei


• 
  Førs (Førde i Jølster)


• Ålhus


• Myklebust


• Stardalen


• Sandalen


• Eikås


• Dvergsdal


• Svidal

Folketalsutvikling |

Folketalsutvikling for Jølster kommune frå 1920:

^aTalet omfattar ikkje grunnkrinsen Førde, som var del av gamle Breim kommune fram til 1964, då han vart overført til Jølster kommune. Dette området hadde då 38 innbyggjarar.

Kjende jølstringar |

Bilete av den unge prestesonen Nikolai Astrup, saman med faren.

Kunst og kultur |

• 
  Cathinka Lind (1845-1943), kunstvevar, fødd i Vik i Sogn.


• 
  Nikolai Astrup (1880-1928) vart fødd i Bremanger, men voks opp i Jølster, der faren var prest. Nikolai Astrup er rekna som ein av dei største norske kunstnarane frå tidleg 1900-tal, og fleire av bileta has er selde på auksjonar for kring 4 millionar kroner.


• 
  Ludvik Eikaas (f. 1920) vart fødd på Eikås i Jølster. Han vert rekna som ein svært sentral kunstnar i siste halvdelen av 1900-talet grunna arbeidet has med måling, skulpturar og særleg grafikk. Vart professor på Kunstakademiet i Oslo i 1970. Fekk eit eige kunstmuseum, Eikaasgalleriet oppkalla etter seg då han gav ei stor samling kunst til kommunen.


• 
  Audhild Viken (1915-2000) kjem frå Skei i Jølster. Ho tufta bedrifta Audhild Vikens Vevstove, som spesialiserar seg på sal av tradisjonelt norsk handverk og suvenirar.


• 
  Sigmund Eikaas (f. 1947), prisvinnande hardingfele-spelemann frå Jølster. Tidlegare leiar i Landslaget for spelemenn.


• 
  Linda Øvrebø (f. 1966), operasongarinne frå Jølster kommune.
  
  

  
  

  Audun Hugleikson sitt segl. Ein kan òg sjå merket på ein minnestein om Hugleikson som er reist utanfor bygdehuset Borgja på Ålhus i Jølster.

  
  
  
  


• 
  Oddleiv Apneseth (f. 1955), prisvinnande fotograf, tilsett i Bergens Tidende.

Politikarar |

• 
  Atle Hamar (f. 1963) frå Vassenden i Jølster er direktør i Lotteritilsynet og Venstrepolitikar. Han er tidlegare leiar i Unge Venstre (1988-1990). Han er òg medlem i Jølster kommunestyre og fylkestinget i Sogn og Fjordane.


• 
  Ottar Befring, fylkesmann i Møre og Romsdal, er frå Stardalen i Jølster.

Historiske skikkelsar |

• 
  Audun Hugleikson (f. kring 1240), baron og stormann i kongeriket Noreg på 1200-talet, kom frå Jølster, der Audun Hugleiksonspelet går annankvart år med skodespelarar som t.d. Bjørn Sundquist.

Ordførarar |

Bakgrunnsstoff |

• Jølster kommune

Arkiv frå Jølster kommune - i Arkivportalen.no |

• Kommunale arkiv


• Privatarkiv


• Statlege arkiv

Litteratur |

• 
  Finn Borgen Førsund - JØLSTER. Hundre år med bygd og bank.
  
  • 
    ISBN 82-91722-18-8 -- Selja Forlag
    
  
  

Les òg |

• Jølstramålet


• Vassenden i Jølster


• Skei i Jølster

• 
  Fylkesleksikonet: Jølster (NRK)


• 
  Kommunefakta: Jølster (SSB)


• 
  Alle nettstadane frå Jølster (Open Directory Project)


• 
  Jølster Kommune (Offisiell nettstad)


• 
  Dagogtid.no: Dersom Gaza låg i Jølster (Kommentar)
  

Fotnotar |

Kommunar i Sogn og Fjordane
Sogn	Aurland Balestrand Gulen Hyllestad Høyanger Leikanger Luster Lærdal Sogndal Solund Vik Årdal
Sunnfjord	Askvoll Bremanger Fjaler Flora Førde Gaular Jølster Naustdal
Nordfjord	Bremanger Eid Gloppen Hornindal Selje Stryn Vågsøy