Fdzfgy

Denne artikkelen kan ha godt av ein språkvask, som reinskar opp målføringa og/eller innfører same språkstilen overalt.

Denne artikkelen kan ha godt av ei opprydding for å nå ein høgare standard og/eller for å verta i tråd med standardoppsettet. Sjå korleis du redigerer ei side og stilmanualen for hjelp.

Ein globus

Globus er ein modell av ein jordklode, eit tredimensjonalt kart over planeten, med all dertil høyrande geografisk navngivning og kommentarar på plass. Det er vanleg at både byar, landegrenser, hav, fjell og elver og dessutan ekvator, lengd- og breiddegradar er oppført på globusar.

Skildring |

Vanleg globus til hjemmebruk

Der Erdapfel, konstruert av navigatøren og geografen Martin Behaim 1492, sjåast på vara ein av #den første jordglobusane i verda. Det amerikanske kontinentet finst ikkje og eurasiatisk geografi er forvrengt.

Sjølv om globus mest brukast om ein modell av jordkloden kan ein globus òg vera ein tre-dimensjonal modell av ein rund himmellekam, slik som ein plana, stjerne eller måne.

Roterande globus

Ein globus er den einaste kartframstilling som viser jorda utan fortegninger. Når klodar, slike som jorda skal framstellast, vert projisert på eit flatt kart, vil det alltid verta eikor form for fortegning. Avhengig av projeksjon vil eit kart på langt nær anten visa #den riktige areala i landa, eller visa den omtrentlege riktige avstanden mellom enkeltpunkter på kartet. Ein typisk globus viser jorda i tilhøvet ca. 1:40 millionar.

Jorda er den meste populære globusen, men det finst globus av sola, månen og andre himmellekamar inklusive fiktive himmellekamar. Ein globus kan òg visa eit oversyn over stjernehimmelen.

Den tidlegaste globusen vi kjenner var «Nürnberg Terrestrial Globe», som vart laga 1490-1492 av eit tysk kartogtaf, Martin Behaim. Ein annan tysk kartograf og globusmakar var Johannes Schöner

Ein globus vert vanlegvis montert på eit stativ som viser den riktige hellingvinkelen til jorda (23° 27'] i tilhøve til dei elliptiske bane rundt Sola og enkelte globusar har forhøyninger som viser topografien. På ein jordglobus er desse forhøyningene sterkt overdrive, elles ville dei knapt vore merkbare.

Dei fleste globusar viser lengd- og breiddegradar slik at ein kan finna den omtrentlege posisjonen for eit spesielt punkt på overflata til jorda.

Nokon kjende store globusar |

• Eartha, for tida den største roterande globusen i verda (12,3 meter i diameter), i Yarmouth, Maine
  


• Mapparium, 10 meters globus i Christian Science-bygningen i Boston, Massachusetts
  


• Ein kjempeglobus i The News Building i New York City.


• Ein kjempeglobus i Walt Disney World Resort i Florida

Sjå òg |

• Google Earth

Kjelder |

Denne artikkelen manglar kjelder eller referansar. Hjelp Wikipedia med å finna truverdige kjelder!

Bakgrunnsstoff |

• Replogle Globes -- the world's largest globe makar


• 3D VRML globe


• NASAs interaktive globus


• Sjå globusar på DigitaltMuseum