Fdzfgy

1913 (romartal MCMXIII) var eit normalår som byrja på ein onsdag i den gregorianske kalenderen og eit normalår som byrja på ein tysdag i den julianske kalenderen.

Filmplakat for Fantômas, ein fransk film frå 1913.

Slaget ved Kilkis under Den andre balkankrigen.

Hendingar |

Utlandet |

• 1. januar: British Board of Film Censors byrja arbeidet sitt med å klassifisera og sensurera filmar.


• 13. januar: Militsgruppa Ulster Volunteer Force blei formelt skipa som ein reaksjon mot arbeidet for irsk sjølvstyre.


• 1. februar: Grand Central Terminal i New York opna etter ombygging som verdas største jernabanestasjon.


• 22. februar: Den meksikanske revolusjonen. President Francisco I. Madero og visepresident José María Pino Suárez blei drepne i eit attentat. General Victoriano Huerta tok over som leiar.


• 4. mars: Woodrow Wilson blei ny president i USA etter William Howard Taft.


• 18. mars: Kong Georg I av Hellas vart skoten av ein makedonsk anarkist i eit attentat i Saloniki. Sonen Konstantin vart ny konge.


• 3. mai: Premieren til Raja Harishchandra, den første indiske langfilmen, markerte byrjinga på indisk filmindustri.


• 29. mai: Vårofferet av Igor Stravinskij hadde premiere ved Théâtre des Champs-Élysées i Paris. Det modernistiske stykket forårsaka opptøyar.


• 30. mai: Den første balkankrigen blei avslutta då ein fredsavtale vart underteikna i London.


• 1. juni: Hellas og Serbia inngjekk ein allianse som skulle vara ved til 1924. Alliansen la grunnen for Den andre balkankrigen.


• 24. juni: Joseph Cook blei statsminister i Australia.


• 29. juni: Den andre balkankrigen braut ut då Bulgaria gjekk til åtak på sine tidlegare allierte Serbia og Hellas.


• 4. juni: Røysterett for kvinner. Emily Davison, ei britisk suffragette, sprang ut framfor kongen sin hest under Epsom Derby. Ho døydde av skadane 4 dagar seinare.


• 10. august: Makedonia blei delt som følgje av Den andre balkankrigen.


• 13. august: Harry Brearley i Sheffield fann opp rustfritt stål.

Det første kryssordet.

• 23. august: Den lille havfrue-statuen blei avduka i København i Danmark.


• 14. oktober: Ein eksplosjon ved Universal Colliery i Senghenydd i Sør-Wales drap 439 gruvearbeidarar.


• 31. oktober: Lincoln Highway, den første bilvegen gjennom heile USA, blei formelt opna.


• 6. november: Mohandas Gandhi blei arrestert då han leia ein marsj av indiske gruvearbeidarar i Sør-Afrika.


• 21. desember: Arthur Wynne publiserte eit «word-cross», det første kryssordet, i New York World.


• 30. desember: Italia sende Mona Lisa tilbake til Frankrike. Måleriet var blitt stole to år tidlegare av Vincenzo Perugia, ein italiensk nasjonalist.

• Ny jordlov i Sør-Afrika (Natives Land Act) reserverte ca. 80 % av jorda til kvite.

Noreg |

• 
  De Conservative Foreningers Centralstyre endra namn til Høire.


• 
  Røysterett for kvinner. Kvinner over 25 år fekk alminneleg stemmerett.


• 
  25. oktober - Stavanger Norsk Bibliotekforening blir stifta.

SSB samla mellom anna fylgjande fakta for 1913:^[1]

• Folketalet i Noreg var 2 435 178.


• 61 294 born vart fødd.


• 6,4 prosent av nyfødde døydde før dei fylte eit år.


• Eit nyfødd guteborn kunne forvente å bli 56 år, ei nyfødd jente 60 år.


• Dei mest populære namna på nyfødde var Anna, Solveig, Astrid og Gudrun for jenter og Arne, Olav, Einar og Johan for gutar.


• Det var 15 262 par som gifta seg, og 501 par som skilde seg.


• Snitthøgda for rekruttar var 171,4 cm.


• Det var ca. 1 500 studentar ved Kristiania universitet.


• Eit kilo geitost kosta 1,56 kroner, og eit kilo potetmjøl kosta 0,47 kroner.

Fødde |

Statsleiarane Willy Brandt, til venstre, og Richard Nixon vart begge fødde i 1913

Sjå òg Fødde i 1913.

• 
  9. januar: Richard Nixon, USA-amerikansk president


• 
  10. januar: Gustav Husák, tsjekkoslovakisk president


• 
  31. januar: Margit Johnsen, norsk krigshelt


• 
  4. februar: Rosa Parks, amerikansk borgarrettsforkjempar


• 
  26. mars: Paul Erdős, ungersk matematikar


• 
  3. april: Per Borten, norsk statsminister


• 
  4. april: Muddy Waters, USA-amerikansk musikar


• 
  18. mai: Neelam Sanjiva Reddy, indisk president
  
  • 
    Charles Trenet, fransk visesongar
  
  


• 
  12. juni: Helge Sivertsen, norsk politikar og idrettsutøvar


• 
  10. august: Wolfgang Paul, tysk fysikar og nobelprisvinnar


• 
  16. august: Menachem Begin, israelsk statminister


• 
  18. oktober: Arne Skouen, norsk filmskapar og forfattar


• 
  7. november: Albert Camus, fransk forfattar


• 
  11. november: Sonja Wigert, norsk-svensk skodespelar


• 
  22. november: Benjamin Britten, britisk toneskapar


• 
  18. desember: Willy Brandt, tysk statsminister

Døde |

Grava over Alfred Russel Wallace i Broadstone i Dorset vart restaurert i 2001

Sjå òg Døde i 1913.

• 
  3. januar: Hjalmar Johansen, norsk oppdagar


• 
  7. januar: Wilhelm Sorteberg, norsk spelemann


• 
  22. februar: Ferdinand de Saussure, sveitsisk språkgranskar


• 
  10. mars: Harriet Tubman, USA-amerikansk slavefrigjerar


• 
  18. mars: August Bebel, tysk politikar


• 
  22. juni: Rasmus Steinsvik, norsk journalist


• 
  30. september: Rudolf Diesel, tysk ingeniør, fann opp dieselmotoren


• 
  7. november: Alfred Russel Wallace, britisk naturgranskar


• 
  13. desember: Birger Kildal, norsk politikar

Referansar |

1. 
   ↑ http://www.ssb.no/befolkning/artikler-og-publikasjoner/statistisk-aarbok-for-kongeriket-norge-1914 SSB.NO
   

Bakgrunnsstoff |