Xhosa

Multi tool use
Multi tool use




For folkegruppa, sjå xhosaer.































xhosa
(isiXhosa)

Klassifisering:
Niger-kongo-språk
 Atlantisk
  Volta-kongo-språk
   Benue-kongo-språk
    Bantoide språk
     Sørlege
      Eigentleg bantuspråk
       Xhosa

Bruk

Tala i:
Flag of South Africa.svg Sør-Afrika
Flag of Lesotho.svg Lesotho

xhosatalande i alt:
 7 214 000[1]

Språkkodar

ISO 639-1:
 xh

ISO 639-2:
 xho

ISO 639-3:
 xho

Wikipedia på xhosa

Xhosa (utt. /ˈkǁʰoːsa/ (Audio (hjelp·info)), isiXhosa) er eit bantuspråk som blir tala i Sør-Afrika og Lesotho. Xhosa er eitt av elleve offisielle språk i Sør-Afrika, og blir brukt av om lag 7 214 000 menneske, eller nær 18 % av sørafrikanarar.[1] Ein som har xhosa som morsmål blir også kalla xhosa.


Som andre bantuspråk er xhosa eit tonespråk, der det ligg meiningsforskjellar i om tonen i eit ord er stigande, fallande, høg eller låg. Språket er også kjenneteikna av klikkelydar, ofte uttrykt som «xh» i byrjinga av eit ord, som i ordet «xhosa».




Innhaldsliste






  • 1 Fonologi


    • 1.1 Konsonantar




  • 2 Bakgrunnsstoff


  • 3 Kjelder


    • 3.1 Fotnotar







Fonologi |




Geografisk fordeling av xhosa-talarar i Sør-Afrika

██ < 1 /km² ██ 1–3 /km² ██ 3–10 /km² ██ 10–30 /km² ██ 30–100 /km² ██ 100–300 /km² ██ 300–1000 /km² ██ 1000–3000 /km² ██ > 3000 /km²






Konsonantar |


Xhosa er framfor alt kjent for klikklydane sine, sannsynlegvis eit lån frå san-språk (urfolksspråka i det sørlege Afrika). Tabellen listar opp fonema med IPA-verdiar og med bokstavane frå den offisielle rettskrivinga.
labial
Dental /
alveolar
postalveolar
/ palatal
velar
glottal
Sentral
latral

Klikkelyd
 enkel
[kǀ] c
 [kǁ] x
 [kǃ] q

aspirert
[kǀʰ] ch
 [kǁʰ] xh
 [kǃʰ] qh


breathy voice
[ɡǀʱ] gc
 [ɡǁʱ] gx
 [ɡǃʱ] gq

nasal
[ŋǀ] nc
 [ŋǁ] nx
 [ŋǃ] nq


breathy voice, nasal
[ŋǀʱ] ngc
 [ŋǁʱ] ngx
 [ŋǃʱ] ngq


Plosiv
ejektiv
 [p’] p
 [t’] t
[tʲ’] ty
 [k’] k
aspirert
 [pʰ] ph
 [tʰ] th
[tʲʰ] tyh
 [kʰ] kh

breathy voice
 [bʱ] bh
 [dʱ] d
[dʲʱ] dy
 [ɡʱ] g

implosiv
 [ɓ] b





Affrikat
 ejektiv
[ʦ’] ts
[ʧ’] tsh
 [kx’] kr
aspirert
[ʦʰ] ths
[ʧʰ] thsh


breathy voice


[ʤʱ] j


Frikativ
 Ustemt
 [f] f
 [s] s
 [ɬ] hl
 [ʃ] sh
 [x] rh
 [h] h

breathy voice
 [v̤] v
 [z̤] z
 [ɮ̈] dl
[ɣ̈] gr
 [ɦ̤] hh

Nasale
 Stemt
 [m] m
 [n] n
[nʲ] ny
 [ŋ] n’

breathy voice
 [m̤] mh
 [n̤] nh
[n̤ʲ] nyh


Approksimant
 stemt

[l] l
 [j] y
 [w] w

breathy voice

[l̤] lh
 [j̈] yh
 [w̤] wh


Bakgrunnsstoff |


  • Kirsch, Beverly; Silvia Skorge, Sindiwe Magona 1999: Teach Yourself Xhosa London: McGraw-Hill


Kjelder |




  • Denne artikkelen tok utgangspunkt i «Xhosa (språk)» frå Wikipedia på bokmål, den 7. november 2009.

  • Konsonantar i Xhosa




Fotnotar





  1. ↑ 1,01,1 Ethnologue, 1996






Spire Denne språkartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.




Autoritetsdata


  • WorldCat

  • GND

  • LCCN

  • BNF

  • BNF (data)

  • SUDOC



i S66Jn clWkU
-
0eFKqnMEV

Popular posts from this blog

Olav Thon

Image
Olav Thon Fødd 29. juni 1923 Ål Yrke forretningsdrivande Olav Thon på Commons Olav Thon (fødd 29. juni 1923) er ein norsk, stort sett sjølvlært forretningsmann, fødd i Ål i Hallingdal, som har gjort store pengar på særleg kjøp, bygging og utvikling av fast eigedom, mellom anna kjøpesentre, hotell og restaurantar, i både Noreg og somme andre land. Han vart Ridder av 1. klasse av St. Olavs Orden i 2003, og er som ivrig friluftsmann æresmedlem i Den Norske Turistforening etter å ha ytt store økonomiske bidrag til foreininga sine hytter og ruter i fjellet. Han er kjend for alltid å gå med ei karakteristisk strikkelue. Olav Thon i samtale med Trond Helleland på sentralbanksjefens årstale i februar 2016 I ung alder reiste Olav Thon til Newcastle for å lære seg engelsk, og han var seinare ei tid i Sveits, der han gjorde forretningar i import og eksport. Deretter tok han til å kjøpe faste eigedomar i Noreg med stor økonomisk suksess, verksemda voks snøgt og v...
Read more

Waikiki

Image
Denne artikkelen kan ha godt av ein språkvask , som reinskar opp målføringa og/eller innfører same språkstilen overalt. Denne artikkelen kan ha godt av ei opprydding for å nå ein høgare standard og/eller for å verta i tråd med standardoppsettet. Sjå korleis du redigerer ei side og stilmanualen for hjelp. Waikiki Land   USA Stat Hawaii Stad Honolulu Wikimedia Commons: Waikiki Utsyn over Waikiki Waikīkī er ein bydel i Honolulu, sør på øya Oahu, som er ei av Hawaii-øyane. Waikīkīstranda er ein av dei meste berømte strendene i verda. Waikīkī strekkjer seg langs stillehavskysten og har ei rekkje velrenommerte hotell. Bydelen er Hawaii-turismens høyborg. På Waikīkī Beach står ei statue av den lokale sportsstjerna Duka Kahanamoku. Kjelder | Denne artikkelen bygger på «Waikiki» frå Wikipedia på bokmål, den 4. november 2018. Denne artikkelen manglar kjelder eller referansar . Hjelp Wikipedia med å finna truverdige kjelder...
Read more

Zirkonium

Image
40 Yttrium ← Zirkonium → Niob Ti ↑ Zr ↓ Hf Heile tabellen Generelle eigenskapar Namn, kjemisk symbol, atomnummer Zirkonium, Zr, 40 Kjemisk serie Transisjonsmetall Gruppe, periode, blokk 4, 5, d Tettleik, hardleik 6510 kg/m 3 , 5 (ikkje SI) Utsjånad Sølvkvit Atomeigenskapar Atommasse 91,224 u (ikkje SI) Atomradius (berekna) 155 (206) pm Kovalent radius 148 pm Ioneradius 72 pm (ladning: +4) van der Waals radius (?) pm Elektronkonfigurasjon [Kr]4d 2 5s 2 Elektron per energinivå 2, 8, 18, 10, 2 Oksidasjonstrinn (oksid) +4 (amfotært) Krystallstruktur Heksagonal Fysiske eigenskapar Tilstandsform Fast stoff Smeltepunkt 2125 K (1852°C) Kokepunkt 4650 K (4377°C) Molart volum 14,02 cm 3 /mol Fordampingsvarme 58,2 kJ/mol Smeltevarme 16,9 kJ/mol Damptrykk 0,00168 Pa ved 2125 K Ljodfart 3800 m/s ved 20 °C D...
Read more