Kalsitt






































































































Kalsitt
Calcite.jpg
Kalsittrombe som syner dobbeltbryting
Generelt
Kategori Karbonatmineral
Kjemisk formel CaCO3
Strunz-klassifisering 05.AB.05
Krystallsymmetri Trigonal 32/m
Einingscelle a = 4.9896(2) Å, c = 17.0610(11) Å; Z=6
Identifikasjon
Farge fargelaus eller kvit, òg grå, gul, grøn,
Krystallform Krystallinsk, korna, stalkittisk, konkresjonar, massiv, romboedrisk.
Krystallsystem
Trigonal heksagonal ulikesida (32/m), Romgruppe (R3 2/c)
Tvilling Vanleg av firetvilling-lova
Kløyv perfekt på [1011] tre retningar med vinkel 74° 55'[4]
Brot Muslig
Fastleik Sprø
Mohs hardleiksskala 3 (definerande mineral)
Glans glasaktig til perleaktig på kløyvflater
Strekfarge Kvit
Transparens Gjennomsiktig til gjennomskineleg
Spesifikk vekt 2.71
Optiske eigenskapar
Optiske eigenskapar Einaksa (-)
Brytingsindeks nω = 1.640 – 1.660 nε = 1.486
Dobbeltbryting δ = 0.154 – 0.174
Oppløyselegheit Oppløyseleg in fortynna syrer
Andre eigenskapar Kan fluorescere raud, blå, gul og andre fargar under anten kortbølgja eller langbøjga UV-stråling. Fosforescerande
Kjelder
[1][2][3]

Kalsitt eller kalkspat er eit mineral som består av kalsiumkarbonat, CaCO3. Det er eit av dei vanlegaste minerala i jordskorpa.[5] Under den kjemiske formelen inngår òg aragonitt. Kalsitt kan vere bergartsdannande og vert då kalla kalkstein eller marmor. Han finst i organismar med kalkskal som til dømes muslingar, korallar, foraminiferar og trilobittar. Kalsitt er eit vanlig mineral og er fargelaust, eller farga av ureinleikar. Skalenoedriske, romboedriske og prismatiske former opptrer i kombinasjonar. Det har ein seksida avsluttande pyramideform. Krystallar opptrer med breie, flate ender, eller med lange tynne spissar. Kalsitt er ofte korna eller massiv. Det er ein bestanddel i kalksteinsmarmorar og andre sedimentære og metamorfe førekomstar, og det finst i hydrotermale gangar og magmatiske bergartar.




Innhaldsliste






  • 1 Dobbeltbrytning


  • 2 Bruk


  • 3 Galleri


  • 4 Kjelder


  • 5 Bakgrunnsstoff





Dobbeltbrytning |


Dobbeltbrytning kan lett observerast i vassklåre spaltestykke av kalsittkrystallar, som kalles dobbeltspat eller islandsspat. Lys som passerer gjennom desse vil bli spalta i to stråler. Dette inneber at ein kan sjå eit dobbeltbilete av ein lekam, når ein ser den gjennom spaltestykket. Kalsitt viser denne dobbeltbrytninga særskild godt. Dobbelbrytninga vart oppdaga i 1669 av den danske fysikeren Erasmus Bartholin i kalsitt frå Island.[6][7]



Bruk |



  • Kalkstein med høgt innhald av kalsitt vert nytta til å framstille kalk og sement.

  • Vassklåre spaltestykke med dobbeltbrytande effekt kan nyttast i optiske instrumenter.[8]



Galleri |






  • Kalsittkrystallar i ein test av cystoiden Echinosphaerites aurantium, frå nordaustlege Estland).







  • Kalsittrombe frå Dixon i New Mexico som syner dobbeltbryting.







  • Mississippi-marmor (av kalsitt) i Big Cottonwood Canyon i Wasatch Mountains i Utah.







  • Tynn del av kalsittkrystallar i ein omkrystallisert toskjela skal i biopelsparitt.







  • Kalsitt med niob (som gjev det ein klår blåfarge), frå Medford Quarry i Maryland.







  • Spikerhovudspat-kalsitt







  • Raudaktig romboedrisk kalsittkrystallar frå Kina. Raudfargen kjem av innhald av jern.







  • Kalsitt fluorescerer rosa under langbølgja ultrafiolett lys.







  • Kalsitt fluorescerer blått under kortbølgja ultrafiolett lys.






Kjelder |




  • Denne artikkelen bygger på «Kalsitt» frå Wikipedia på bokmål, den 31. juli 2014.

    • Wikipedia på bokmål oppgav desse kjeldene:





  1. ↑ Mineral Data Publishers


  2. ↑ Calcite at Mindat


  3. ↑ Calcite at Webmineral


  4. ↑ Klein, Cornelis and Cornelius S. Hurlbut, Jr., Manual of Mineralogi, Wiley, 20th, 1985, p. 329 ISBN 0-471-80580-7


  5. ↑ Most abundant mineals The Lithosphere: Earth's Crust.By Gregory L. Vogt.Twenty-First Century Books, 2007.ISBN 0761328386, 9780761328384


  6. ↑ Dobbeltbrytning Store Norske Leksikon


  7. ↑ "Erasmus Bartholin." Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online. 23 Mar. 2009


  8. ↑ Dobbeltspat Store Norske Leksikon







Bakgrunnsstoff |


  • mindat.org



-

Popular posts from this blog

Olav Thon

Image
Olav Thon Fødd 29. juni 1923 Ål Yrke forretningsdrivande Olav Thon på Commons Olav Thon (fødd 29. juni 1923) er ein norsk, stort sett sjølvlært forretningsmann, fødd i Ål i Hallingdal, som har gjort store pengar på særleg kjøp, bygging og utvikling av fast eigedom, mellom anna kjøpesentre, hotell og restaurantar, i både Noreg og somme andre land. Han vart Ridder av 1. klasse av St. Olavs Orden i 2003, og er som ivrig friluftsmann æresmedlem i Den Norske Turistforening etter å ha ytt store økonomiske bidrag til foreininga sine hytter og ruter i fjellet. Han er kjend for alltid å gå med ei karakteristisk strikkelue. Olav Thon i samtale med Trond Helleland på sentralbanksjefens årstale i februar 2016 I ung alder reiste Olav Thon til Newcastle for å lære seg engelsk, og han var seinare ei tid i Sveits, der han gjorde forretningar i import og eksport. Deretter tok han til å kjøpe faste eigedomar i Noreg med stor økonomisk suksess, verksemda voks snøgt og v...
Read more

Waikiki

Image
Denne artikkelen kan ha godt av ein språkvask , som reinskar opp målføringa og/eller innfører same språkstilen overalt. Denne artikkelen kan ha godt av ei opprydding for å nå ein høgare standard og/eller for å verta i tråd med standardoppsettet. Sjå korleis du redigerer ei side og stilmanualen for hjelp. Waikiki Land   USA Stat Hawaii Stad Honolulu Wikimedia Commons: Waikiki Utsyn over Waikiki Waikīkī er ein bydel i Honolulu, sør på øya Oahu, som er ei av Hawaii-øyane. Waikīkīstranda er ein av dei meste berømte strendene i verda. Waikīkī strekkjer seg langs stillehavskysten og har ei rekkje velrenommerte hotell. Bydelen er Hawaii-turismens høyborg. På Waikīkī Beach står ei statue av den lokale sportsstjerna Duka Kahanamoku. Kjelder | Denne artikkelen bygger på «Waikiki» frå Wikipedia på bokmål, den 4. november 2018. Denne artikkelen manglar kjelder eller referansar . Hjelp Wikipedia med å finna truverdige kjelder...
Read more

Tårekanal

Image
Tåreapparatet ( a ) Tårekjertel ( b ) Øvre tårepunkt ( c ) Øvre tårekanalikkel ( d ) Tåresekk ( e ) Nedre tårepunkt ( f ) Nedre tårekanalikkel ( g ) Tårekanal Tårekanalen eller nase-tårekanalen (av latin ductus nasolacrimalis ) er ein ductus som frakter overflødige tårer frå tåresekken til nasehola. Opninga inn mot nedre nasegang er delvis tildekt av ei ufullstendig slimhinnefold kalla Hasners ventil. Overflødige tårer strøymer gjennom tårekanalen og trekker inn i nedre nasegang. Dette er grunnen til at ein kan få rennande nase når ein gret, og at ein somme gonger kan kjenne saltsmaken av tårer i munnen. Både tårekanalen og tåresekken er tekt med fleirlaga sylinderepitel som inneheld slimproduserande begerceller, og er begge omgjevne av bindevev. Dakryostenose (tårekanalstenose) er ei innsnevring av tårekanalen som fører til epifora, ei overflod av tårer. Medfødd dakryostenose kan føra til cystisk utviding av tårekanalen ved at det dannast ein dakryocystocele. Personar m...
Read more