Fdzfgy

Molekylstruktur for metan 3D-modell av eit metanmolekyl
Fakta
Lewis-struktur: H | H-C-H | H
Namn	Metan
Kjemisk formel	CH4
Smeltepunkt	-184°C
Kokepunkt	-161,5°C
Formelvekt	16.04
Synonym	Sumpgass, Metylhydrid
CAS-nummer	74-82-8

Metan (CH₄) er eit organisk molekyl som består av eitt karbonatom og fire hydrogenatom, med andre ord eit hydrokarbon. Strukturen er tetraedisk. Metan er det enklaste av alkana.

Eigenskapar |

Metan i gassform er lettare enn luft, fargelaus, luktfri og brannfarleg. Blanding av metan og luft kan vera eksplosiv og har mellom anna forårsaka mange alvorlege gruveulykker i historia.

I motsetnad til dei andre enkle alkana (etan, propan og butan) kan ein ikkje omdanne metan til væske ved høgt trykk. Metan kallast difor ein tørrgass.

Metan er i gassform under dei fleste tilhøve og reknast som ein av drivhusgassane. Metan er meir effektiv som drivhusgass enn karbondioksid.

Bruk av metan |

Metan brukast som varmekjelde i bustader og til forbrenning i industrien, mellom anna ved energiproduksjon i gasskraftverk. I Noreg er bruken av gass for oppvarming og matlaging i private bustader førebels ikkje så vanleg, men aukar stadig.

Metan er hovudelement i produksjon av metanol.

Som ein hovudkomponent i naturgass er metan nyttbart som drivstoff. Forbrenning av eitt metanmolekyl i eit miljø der oksygen er til stades, produserer eitt molekyl med CO₂ (karbondioksid) og to molekyl H₂O (vatn):

CH₄ + 2O₂ → CO₂ + 2H₂O

Førekomst og danning av metan |

Metan er eit av hovudelementa i jorda si atmosfære og spelar ei rolle under utforminga av nattlege skyer. Metan er òg eit hovudelement i atmosfæren rundt andre planetar, som til dømes Jupiter, Saturn, Uranus og Neptun. Til tross for det låge kokepunktet på 162 minusgrader finn ein likevel metan i fast form som is på enkelte månar og planetar i solsystemet.

Metan dannast i naturen ved at organisk materiale (plante- og dyrerestar) rotnar. Ein får òg danna metan ved nedbryting av søppel og husdyrgjødsel, noko som har ført til eksplosjonsulykker og brannar på gardsbruk og søppelplassar. Som ein kuriositet kan nemnast at ei ku produserer i snitt 500 liter metangass i løpet av ein dag.

Sjå òg |

• Drivhuseffekt

Bakgrunnsstoff |

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Metan