Fdzfgy

Sogn og Fjordane fylke
fylke
fylkesvåpen
Land	Noreg
Adm.senter	Leikanger
Areal	18 623 km²
- land	17 709 km²
- vatn	914 km²
Folketal	110 230 (1. januar 2018)
Folketettleik	6 / km²
Målform	nynorsk
Fylkesmann	Anne Karin Hamre
Fylkesordførar	Jenny Følling (Sp)
Fylkesnummer	14
Wikimedia Commons: Sogn og Fjordane
Nettstad: www.sfj.no

Sogn og Fjordane er eit fylke i Noreg, mellom Møre og Romsdal i nord og Hordaland i sør. I aust grensar fylket til Oppland og i søraust til Buskerud.

Fylket svarar til det tidlegare Nordre Bergenhus Amt og har sitt noverande namn frå 1919. Det er samansett av tre hovuddelar, dei gamle futedøma Sogn, Sunnfjord og Nordfjord, der dei to siste utgjer Fjordane. Sogn og Fjordane er særmerkt av fleire fjordar og her finn ein Sognefjorden som er den lengste og djupaste fjorden i Noreg. Jostedalsbreen, den største isbreen på det europeiske fastlandet, ligg mellom dei inste armane av Nordfjorden og Sognefjorden. På grensa mellom kommunane Luster og Årdal ligg Store Skagastølstind, som med sine 2405 moh. er den høgaste fjelltoppen på Vestlandet og den tredje høgaste i Noreg.

Fylket er svært fjellrikt, og har fleire gode lakseelvar. Fylket har også mange frodige jordbruksbygder og mykje fruktdyrking. Husdyrhald, skogbruk og fiskeoppdrett er også utbreidd. Andre viktige næringar er industri, handel, turisme, privat og offentleg tenesteyting og administrasjon.

Nærøyfjorden og Urnes stavkyrkje står oppført på UNESCO si verdsarvsliste.

Førde er den største tettstaden i fylket og Hermansverk i Leikanger kommune er sete for administrasjonen i fylkeskommunen. Florø, som ligg på vestkysten, er den vestlegaste byen i Noreg. Sogn og Fjordane er vennskapsprovins med den kinesiske provinsen Ningxia Hui.

Fylkesvåpenet vart godkjent ved kongeleg resolusjon 23. september 1983. Motivet er på sølv grunn tre blå spissar mot venstre, der spissane står for dei tre fjordane i fylket og viser til fylkesdelane Sogn, Sunnfjord og Nordfjord. Fylkesblomsteren til Sogn og Fjordane er revebjølle og fylkessteinen er eklogitt.

Geografi |

Sognefjorden

Jostedalsbreen

Terrengtilhøva i Sogn og Fjordane i dag er i hovudsak ei følgja av den tertiære landhevinga og følgjande erosjon, først av rennande vatn langs sprekkar og veikare soner i berggrunnen, seinare av ein omfattande iserosjon. Resultata av dette er synlege i dei djupe fjordane og i dei U-forma dalane der fjordane går vidare innanfor fjordbotnen. Sogn og Fjordane kan delast inn i tre geografiske område:

Sogn utgjer den sørlege delen av fylket, kring Sognefjorden og armane derfrå. Den austre delen av Vest-Jotunheimen ligg i området og i nordaust størstedelen av Breheimen. Utanfor dei ytste delane av Sognefjorden, nord for Utvær fyrstasjon, ligg Holmebåen som er Noregs vestlegaste punkt. Sognefjorden er den lengste og djupaste fjorden i Noreg, og er den nest lengst fjorden i verda. Landskapet i Sogn er berglendt og frå Sognefjorden går tronge fjordarmar til begge sidene. Frå botnen av fjordarmane fører djupe, tronge og nokså bratte dalar inn mellom fjella som er samansett av harde og gabbroide bergartar. I dei ytre stroka når fjella på øyane sjeldan over 500 moh og ytst på fastlandet ligg dei på 700-800 moh. I indre strok når Hurrungane 2405 moh. Dei ytre stroka er nesten berre for skog medan dei indre har frodig vegetasjon langs fjordsidene og i dei lågareliggjande dalane.

Sunnfjord utgjer den sørlege delen av Fjordane i fylket, og femner områda kring dei kortare fjordane som skjer seg inn mellom Sognefjorden og Nordfjord i nord. Sunnfjord er kløyvd opp av ei rekkje vest-aust gåande, tronge og ofte krokete fjordar som er kortare enn i Sogn og i Nordfjord. I aust når Sunnfjord til Jostedalsbreen. Både her og på Myklebustbreen lenger vest når fjella over 1800 moh. Utanfor fastlandet ligg ei rekkje øyar, den største av desse er Bremangerlandet i nord. Dei største tettstadene i fylket ligg i Sunnfjord; Florø på kysten og Førde ved botnen av Førdefjorden.

Nordfjord er landet i den nordlegaste delen av fylket, kring fjorden Nordfjord i tillegg til Stadlandet, og strekkjer seg austover til ryggen av Jostedalsbreen og Strynefjell. Her ligg fjorden Nordfjord på 106 km, den sjette største fjorden i Noreg. I Hornindal inst i Nordfjord ligg den djupaste innsjøen i Europa, Hornindalsvatnet.

Jostedalsbreen ligg mellom dei inste armane av Nordfjord og Sognefjorden. Sogn og Fjordane har eit større breareal enn noko anna fylke i Sør-Noreg, og i dei ytre fjordstroka finn ein grunna den store nedbøren, brear som ligg lågare enn nokon annan stad i landsdelen. Skoggrensa søkk frå toppen 800 moh. i dei indre stroka til 200 m i dei ytre.

Det ligg to nasjonalparkar i fylket: Jotunheimen- og Jostedalsbreen nasjonalpark. Elles er det fleire verneområde av landskap, som Bleia - Storebotnen og den tilstøytande Nærøyfjorden, i tillegg til Stølsheimen på sørsida av Sognefjorden og Ålfoten på sørsida av den ytste delen av Nordfjord. Nærøyfjorden er innskrive på lista til UNESCO over verdas kultur- og naturarv som fjordlandskap.

Klima |

Stad

Dei dominerande luftstraumane, saman med mesteparten av dei vandrande lågtrykka og nedbørsområda, kjem frå vest og sørvest. Vintertid blæs bakkevinden oftast frå austleg kant, ut fjordar og dalar, medan det blæs frå søraust ved kysten. Sommarstid blæs det oftast frå nordvest ved kysten, medan luftstraumane følgjer fjordar og dalar lenger inn i landet, frå vest mot aust.

I ytre og mellomliggjande strok er det mykje nedbør, om lag 1500-3000 mm årleg. Toppnivåa finst som regel 20-30 km frå kysten. I dei meir skjerma indre fjordstroka, me.a. i delar av Lærdal og Luster, er det nokre periodar med årsnedbør på under 500 mm.

Indre fjordstrok har stort sett reint innlandsklima. I desse stroka og i nærliggjande dalar er dei kaldaste middeltemperaturane i januar, frå –3 til –6 °C, og dei varmaste i juli med 13–15 °C. Attmed kysten er februar den kaldaste månaden med middeltemperatur på 1–2 °C, og august den varmaste med middeltemperatur på kring 14 °C. På den nordlegaste delen av kysten, særleg ved Stad, blæs det relativt ofte opp til kuling og storm.

Næringsliv |

Fruktdyrking

Det eldste vitnesbyrdet vi har om fruktdyrking i landet er frå Sverresoga der Aldinshaugr i Vik (i dag Aldenhaug) blir nemnt.^[1]Alde og haugr er gamalnorsk og tyder epletre og hage, altså eplehage. Det er i særleg grad i Sogn og i Nordfjord det blir dyrka frukt. Eit samlande frukt- og bærprosjekt for heile Sogn og fjordane er Arena frukt og bær.^[2] Dette er eit klyngjeprosjekt som går over tre år og omfattar alle bedriftene som jobbar opp mot frukt og bærnæringa i Sogn og Fjordane. Visjonen er at Sogn og Fjordane skal verta eit nasjonalt senter for innovasjon i frukt og bær.

Samferdsle |

Fylkesveg 60 frå Nordfjord

Fire hovudsamband fører sørover til Hordaland: I vest Fv. 57 frå Rutledal i Gulen til Knarvik i Lindås, E 39 frå Oppedal i Gulen til Knarvik og Bergen, Rv. 13 frå Vangsnes/Vik til Voss og E 16 gjennom fylket til Voss. Til Sunnmøre i nord går det tre hovudsamband, alle med endepunkt i Ålesund: Fv. 61 frå Bryggja i Vågsøy over me.a. øyane Gurskøya og Hareidlandet, E 39 frå Nordfjordeid via Volda og Ørsta, og Fv. 60 frå Hornindal via Stranda og Sykkylven.

Frå Austlandet går det fem heilårs vegsamband til fylket. Fire av desse går frå Sogn; E 16 over Filefjell og Rv. 52 over Hemsedal til Lærdal, Fv. 53 over Tyin til Årdal, Fv. 50 Hol-Aurland. Ein går til Nordfjord, Rv. 15 over Strynefjell til Stryn. Elles er det samband til Austlandet over Sognefjell frå Skjolden til Sogndal via Rv. 55. Ferjesambandet over Sognefjorden på Rv. 5 Fodnes-Mannheller gjev kommunane Aurland, Lærdal og Årdal samband med nordsida av Sognefjorden. Med opninga av den lengste biltunnelen i verda, Lærdalstunnelen mellom Lærdal og Aurland på 24,5 km, er det vorte etablert eit ferjefritt og vintersikkert stamvegsamband mellom Bergen og Oslo via E 16.

I sør går Bergensbanen på ei kort strekning innan fylket. Frå Myrdal går Flåmsbanen til Flåm ved botnen av Aurlandsfjorden, den brattaste og mest kjente turistbanen i Noreg. Til Lillehammer og Oslo er det ekspressbussamband. Flyplassar i fylket ligg i Florø, Førde, Sandane og Sogndal.

Administrasjon |

Hermansverk i Leikanger kommune er sete for fylkesmannen og administrasjonen i fylkeskommunen.
Sogn og Fjordane utgjer 26 kommunar, alle med nynorsk som administrasjonsspråk. Fylket har fire prosti med 29 prestegjeld og 82 sokn, og eitt politidistrikt som svarar til fire tingrettsdistrikt og 24 lensmanns- og politistasjonsdistrikt.

Kommunar |

Nr.	Namn	Adm.senter	Folkemengd	Flatevidd km²	Målform	Distrikt
1401	Flora	Florø	000000000011988.000000000011 988	000000000000692.0000000000692	nynorsk	Sunnfjord
1411	Gulen	Eivindvik	000000000002345.00000000002 345	000000000000597.0000000000597	nynorsk	Ytre Sogn
1412	Solund	Hardbakke	000000000000807.0000000000807	000000000000228.0000000000228	nynorsk	Ytre Sogn
1413	Hyllestad	Hyllestad	000000000001378.00000000001 378	000000000000259.0000000000259	nynorsk	Ytre Sogn
1416	Høyanger	Høyanger	000000000004154.00000000004 154	000000000000908.0000000000908	nynorsk	Ytre Sogn
1417	Vik	Vikøyri	000000000002674.00000000002 674	000000000000833.0000000000833	nynorsk	Indre Sogn
1418	Balestrand	Balestrand	000000000001262.00000000001 262	000000000000430.0000000000430	nynorsk	Indre Sogn
1419	Leikanger	Leikanger	000000000002345.00000000002 345	000000000000180.0000000000180	nynorsk	Indre Sogn
1420	Sogndal	Sogndal	000000000008059.00000000008 059	000000000000746.0000000000746	nynorsk	Indre Sogn
1421	Aurland	Aurlandsvangen	000000000001778.00000000001 778	000000000001468.00000000001 468	nynorsk	Indre Sogn
1422	Lærdal	Lærdalsøyri	000000000002153.00000000002 153	000000000001342.00000000001 342	nynorsk	Indre Sogn
1424	Årdal	Årdalstangen	000000000005277.00000000005 277	000000000000976.0000000000976	nynorsk	Indre Sogn
1426	Luster	Gaupne	000000000005223.00000000005 223	000000000002707.00000000002 707	nynorsk	Indre Sogn
1428	Askvoll	Askvoll	000000000003052.00000000003 052	000000000000326.0000000000326	nynorsk	Sunnfjord
1429	Fjaler	Dale	000000000002846.00000000002 846	000000000000417.0000000000417	nynorsk	Sunnfjord
1430	Gaular	Sande	000000000003006.00000000003 006	000000000000582.0000000000582	nynorsk	Sunnfjord
1431	Jølster	Skei	000000000003043.00000000003 043	000000000000670.0000000000670	nynorsk	Sunnfjord
1432	Førde	Førde	000000000013089.000000000013 089	000000000000586.0000000000586	nynorsk	Sunnfjord
1433	Naustdal	Naustdal	000000000002825.00000000002 825	000000000000370.0000000000370	nynorsk	Sunnfjord
1438	Bremanger	Svelgen	000000000003767.00000000003 767	000000000000833.0000000000833	nynorsk	Nordfjord
1439	Vågsøy	Måløy	000000000006001.00000000006 001	000000000000177.0000000000177	nynorsk	Nordfjord
1441	Selje	Selje	000000000002757.00000000002 757	000000000000226.0000000000226	nynorsk	Nordfjord
1443	Eid	Nordfjordeid	000000000006157.00000000006 157	000000000000469.0000000000469	nynorsk	Nordfjord
1444	Hornindal	Grodås	000000000001175.00000000001 175	000000000000192.0000000000192	nynorsk	Nordfjord
1445	Gloppen	Sandane	000000000005874.00000000005 874	000000000001030.00000000001 030	nynorsk	Nordfjord
1449	Stryn	Stryn	000000000007195.00000000007 195	000000000001378.00000000001 378	nynorsk	Nordfjord
Totalt	Sogn og       Fjordane	Leikanger	000000000110230.0000000000110 230	000000000018623.000000000018 623	nynorsk	Sogn og Fjordane

Politikk |

Fylkestingsval 2011 |

Valresultatet i fylkestingsval i ulike delar av fylket. Kolonnen som heiter "del" angir del av dei totale stemmene i fylket.

Kjelde: Regjeringen: Fylkestingsvalget 2011 Sogn og Fjordane

Fylkestinget 2011-2015 |

Fylkestinget har 39 representantar. Åshild Kjelsnes (Ap) er fylkesordførar og Jenny Følling (Sp) er fylkesvaraordførar i perioden.

Stortinget 2009-2013 |

Ved Stortingsvalet 2009 vart følgjande fem representantar for Sogn og Fjordane valde inn på Stortinget for perioden 2009-2013:

• Representant nr. 120: Ingrid Heggø (Ap), Høyanger


• Representant nr. 121: Liv Signe Navarsete (Sp), Lærdal


• Representant nr. 122: Åge Starheim (Frp), Selje


• Representant nr. 123: Tor Bremer (Ap), Luster


• Representant nr. 124: Bjørn Lødemel (H), Hornindal (utjevningsmandat)

Erling Sande var fast møtande vararepresentant for statsråd Liv Signe Navarsete.

Stortinget 2013-2017 |

Ved Stortingsvalet 2013 vart følgjande fem representantar for Sogn og Fjordane valde inn på Stortinget for perioden 2013-2017:

• Representant nr. 123: Ingrid Heggø (Ap), Høyanger


• Representant nr. 124: Liv Signe Navarsete (Sp), Lærdal


• Representant nr. 125: Bjørn Lødemel (H), Hornindal


• Representant nr. 126: Sveinung Rotevatn (v), Nordfjordeid

Kjelder |

• SNL – Sogn og Fjordane


• SNL – Sogn og Fjordane - klima


• SNL – Sogn og Fjordane - samferdsel

Referansar |

Bakgrunnsstoff |

• Sogn og Fjordane fylkeskommune


• Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane


• Fylkesmannen Sogn og Fjordane


• NRK Sogn og Fjordane


• 
  Fjordaglimt.no - Nettstad for sosiale nettverk og debatt i Sogn og Fjordane.


• 
  Framtidsfylket - Samskipnad mellom føretak og det offentlege for verving av arbeidskraft til fylket.


• 
  Vegvisar.no - Teneste som viser køyreavstand mellom ulike stader i Sogn og Fjordane.

Kommunar i Sogn og Fjordane
Sogn	Aurland Balestrand Gulen Hyllestad Høyanger Leikanger Luster Lærdal Sogndal Solund Vik Årdal
Sunnfjord	Askvoll Bremanger Fjaler Flora Førde Gaular Jølster Naustdal
Nordfjord	Bremanger Eid Gloppen Hornindal Selje Stryn Vågsøy

Fylke i Noreg
Akershus · Aust-Agder · Buskerud · Finnmark · Hedmark · Hordaland · Møre og Romsdal · Nordland · Oppland · Oslo · Rogaland · Sogn og Fjordane · Telemark · Troms · Trøndelag · Vest-Agder · Vestfold · Østfold